Interview met Isa Hoes: 'Ik zou 92 worden"

Juni 2024

Tekst: Arjan Visser | Foto’s: Janita Sassen

Isa Hoes is er altijd van uitgegaan dat ze 92 zal worden. Zelfs de diagnose borstkanker die in april 2021 werd gesteld, bracht die overtuiging nauwelijks aan het wankelen. Ze noemt het een ‘wake-upcall’. ‘En het lijkt wel alsof ik door mijn ziekte ook enigs-zins met mijn moeder in het reine ben gekomen.’

Er zijn twee grote ‘voor- en na-momenten’ in het leven van Isa Hoes: het zelfgekozen levenseinde van Antonie Kamerling, haar grote liefde, in 2010 en – elf jaar later – het moment waarop werd vastgesteld dat het knobbel- tje in haar rechterborst inderdaad kwaadaardig was. ‘De eerste aardverschuiving kwam van buitenaf, de tweede ontstond hier, van binnen, in mijn eigen lijf. Het was erg eng, een regelrechte schok, maar weet je wat ik het allerzwaarste vond? Merlijn en Vlinder te moe- ten vertellen dat ik kanker had. Hoe kon ik hun zoiets aandoen? Moesten ze dan nóg een ouder verliezen?

Dat zei ik ook tegen de arts in het Antoni van Leeuwen- hoek-ziekenhuis: “Ik kán helemaal nog niet dood!”

Loslaten en doorgaan

‘Na het overlijden van Antonie is er een bizarre drie-eenheid ontstaan. En ik wás al een echte joodse moeder. Omarmend – letterlijk. Dit had ik me als jong meisje al voor- genomen: mijn kinderen zullen nooit op een tweede plek staan.

Ik kan nogal drammerig zijn en wil het liefst alles bespreken. “Nee hè”, zegt Merlijn dan, “daar gáán we weer!” Ja, inderdaad, daar gaan we weer. Laten we hier eens goed over praten. Geen dingen laten zitten. Zo werkt het vaak tussen hem en mij. Vlinder is aanschouwelijker, meer op zichzelf, een luisteraar. Laatst zag ik dat ze ergens verdrietig om was. Gelukkig had ik toen de wijsheid om te vragen: “Of wil je er juist níet met mij over praten?” Ze kon alleen maar knikken. Vond ik moeilijk, maar toch: ik moet het loslaten.

Toen Merlijn een paar jaar geleden uit huis ging, moesten Vlinder en ik daar erg aan wennen. Wat was het stil ineens! Sindsdien wonen Vlinder en ik gezellig samen. Dit jaar vliegt ook zij uit, of nou ja, voor twee maanden naar Amerika, maar toch heel spannend en geen idee wat er na die tijd gaat gebeuren. Ik zal haar vreselijk missen, maar het is goed zo. Het begin van iets nieuws. Ook voor mij.’

Isa noemt het ‘mijn pad van zelfontplooiing’, ingeslagen nadat bevestigd werd dat het, hoe ingrijpend ook, een milde vorm van kanker was geweest. ‘Een wake-up call. Ik was bijna letterlijk in slaap gesukkeld. Zo liep I’M, het platform voor de 40plus-vrouw dat ik met Medina Schuurman had opgericht, al een tijdje niet zo lekker meer. Ik durfde hardop de vraag te stellen: word ik hier nog gelukkig van? En het antwoord was: nee.

Medina schrok in eerste instantie, maar al snel bleek dat ook voor haar de lol er een beetje af was. We hebben wel zeshonderd keer tegen elkaar gezegd: het gaat niet, waarom niet? Het was even heftig, maar nu voelde het toch als een bevrijding. Door die confrontatie met kanker ben ik veel gerichter naar mezelf gaan kijken. Wie ben ik? Wat wil ik?

Inzicht en compassie

Eén ander project dat door de diagnose een andere wending zou krijgen, was een boek dat over haar ouders zou gaan. Haar psychiater was gefascineerd geweest door de verhalen die ze met name over de ingewikkelde relatie met haar in 2010 overleden moeder had verteld. ‘Ik heb het écht geprobeerd, maar het is niet gelukt. Na twee jaar heb ik het voorschot – een gigantisch bedrag dat ik goed kon gebruiken – teruggestuurd en gezegd: ik stop ermee.

Toen kwam die borstkanker en ik merkte hoe prettig ik het vond een dagboek bij te houden tijdens dat hele proces. Over de onder- zoeken, de huilbuien, de hulp van vrienden en vriendinnen, maar bij- voorbeeld ook over de ayahuasca- ceremonie waar ik aan heb mee- gedaan om antwoord te krijgen op de vraag óf ik wel geopereerd wilde worden (het drinken van deze Zuid-Amerikaanse hallucinerende drank zou helpen bij het verkrijgen van bepaalde inzichten, red.). Gaandeweg bleek dat bepaalde stukken die ik over vroeger had geschreven heel goed pasten bij alles wat me op dat moment overkwam. Zo begon mijn moeder tóch een plek te krijgen in Over leven.

Getraumatiseerde moeder

Het kan haast geen toeval zijn dat ik een tijdje terug door War Child werd gevraagd mee te werken aan Oorlog is erfelijk. Ik weet niet of ik vóór de kanker ook ja zou hebben gezegd. De opnames waren heel zwaar, ik ben in geen tijden ergens zó nerveus voor geweest. Het was voor het eerst dat ik iets prijs durfde te geven wat zo privé, zo pijnlijk was: de gecompliceerde relatie met mijn joodse, door de oorlog getraumatiseerde moeder… Ze had in de jaren negentig meegewerkt aan het grote getuigenissen-project van Steven Spielberg.

Ik had al de kans gekregen om het interview met haar in het Joods Museum te bekijken, maar door onhandigheid – of ongeduld, ik weet het niet – heb ik er toen maar een deel van meegekregen. Dit keer heb ik alles, van het begin tot het einde, gezien. Toen het licht aanging, voelde ik vooral compassie en dacht: ach, waarom heb ik het toch zo moeilijk gehad met jou?

Dus ja, er zijn dingen veranderd; het lijkt wel alsof ik door mijn ziekte ook enigszins met mijn moeder in het reine ben gekomen. Is het erg als iets nooit helemaal goedkomt? Nee toch? Misschien dat ik straks, als ik op mijn 92ste mijn ogen sluit, nog altijd denk: ik heb bij mijn moeder nooit echt helemaal mezelf kunnen zijn. Maar dit, wat ik nu voel, is al zó fijn: het is een heel stuk zachter geworden tussen ons.’

De vijf voor Isa

‘Ik kan inmiddels een aardig filmpje in elkaar knutselen. Als ik er de tijd voor had zou ik het ook heel cool willen kunnen doen. Dat lukt nu niet. Dus: ik kom ermee uit de voeten en als ik het echt niet meer weet heb ik altijd nog twee vraagbakens in de buurt: mijn kinderen.’

‘Ja, al moet ik wel wennen aan het ouder wordende lichaam. Soms kijk ik met verbazing naar mijn handen: waarom heb ik eigenlijk al die aders? Die zag ik eerder nooit. Ik voel me vaak nog een soort kind, maar dat lijf denkt daar duidelijk anders over. Geestelijk vind ik deze fase geweldig. Er is meer ruimte, ik zie zo veel meer en ik voel me ook een stuk zelfverzekerder.’

‘Natuurlijk is het goed om dingen aan banden te leggen. Wat het acteerwerk betreft: ik wil natuurlijk niet dat kunstmatige intelligentie mijn rol overneemt of mijn stem ‘inpikt’ – maar eigenlijk is mijn insteek er altijd één geweest van: wie dan leeft, wie dan zorgt. Bovendien is er op dit moment genoeg gaande in de wereld om je druk over te maken.’

‘Nu ik wat meer rust in mijn leven heb gekregen, voel ik ook de behoefte opkomen de banden met vrienden van vroeger aan te halen, maar degene met wie ik al meer dan dertig jaar heel close ben, is Marc-Marie Huijbregts. We kunnen overal grappen over maken, we zijn het niet altijd met elkaar eens, maar als de basis liefde is, kun je het samen heel lang volhouden.’

‘Oei, áls ik nog op Tinder zit, ben ik vergeten mezelf eraf te halen. Ik doe er in ieder geval niets meer mee. Het liefst zou ik gewoon, in de kroeg of zo, tegen een leuke man aanlopen. Tegelijkertijd heeft het alleen zijn me ook de kans gegeven om meer over mezelf te weten te komen.

Ik sta open voor een nieuwe relatie, maar ik vind het ook heerlijk om het pad van de zelfontplooiing nog een tijdje te blijven volgen.’

Levensloop

1967 Geboren in Leiden op 13 juni

1987 Toneelschool Maastricht

1990-1992 Myriam in Goede tijden, slechte tijden

1995-2000 verschillende rollen op tv en in het theater

1997 trouwt met collega-acteur Antonie Kamerling

1997 Speelt Roos in All stars

1998 Geboorte zoon Merlijn

2001-2006 Hoofdrol in serie Rozengeur& Wodka Lime

2005 Geboorte dochter Vlinder

2010 Overlijden Antonie Kamerling

2013 Schrijft bestseller Toen ik je zag

2015 Hoofdrol in de speelfilm De ontsnapping

2015 Samenstelling bundel ‘Gedichten die vrouwen aan het huilen maken’

2016 Kinderboek Engel, geschreven samen met dochter Vlinder; Te Lijf: de kunst van het mooi ouder worden, geschreven samen met Medina Schuurman

2021-2022 I’M, platform voor de 40plus-vrouw, samen met Medina Schuurman

2022 Je bent niet alleen. Hoe ga je om met het verlies van een dierbare?, geschreven samen met zoon Merlijn

2023 Marc-Marie en Isa vinden iets, wekelijkse podcast

2023 ‘Over leven’, boek over haar borstkanker

2024 Werkt mee aan Oorlog is erfelijk, een drieluik van de EO in samenwerking met War Child, rol in de speel- film Morgen doen we het beter en in de horrorfilm Jimmy die vanaf augustus in de grote bioscopen draait.

Interview met Isa Hoes: 'Ik zou 92 worden"

Loslaten en doorgaan

Inzicht en compassie

Getraumatiseerde moeder

De vijf voor Isa

1. Hoe digitaal handig ben je?

2. Hoe ouder, hoe mooier?

3. Ben je bang voor AI?

4. Met wie ben je het langst bevriend?

5. Ben je online aan het daten?

Levensloop