Te oud? Een op de drie ouderen ervaart discriminatie

Leeftijdsdiscriminatie
anbo-pcob-leeftijdsdiscriminatie-lotte-dijkstra-03
Hero background icon

Tekst: Koen Tuerlings, Ingrid Nies | Illustraties: Lotte Dijkstra

Leeftijd mag geen reden zijn om iemand uit te sluiten of minder te behandelen. Toch gebeurt het veel. Hoe vaak ervaren ouderen leeftijdsdiscriminatie? En in welke situaties? OuderENwijzer zocht het uit. De resultaten zijn opvallend: bijna een op de drie 65-plussers heeft de afgelopen vijf jaar discriminatie ervaren vanwege zijn of haar leeftijd. Dit blijkt uit een peiling van het Nationaal Senioren Panel, in opdracht van ANBO-PCOB, waaraan 6.527 ouderen deelnamen.

Arme ouderen meer last

32% van de ouderen heeft in de afgelopen vijf jaar te maken gehad met een vorm van leeftijdsdiscriminatie. Dit gebeurt bij financiële instellingen, in de zorg, op de werkvloer of ergens anders. Het komt even vaak voor bij mannen als bij vrouwen en zowel bij jonge als oudere senioren. En ja, het financiële plaatje speelt wel mee. Ouderen die moeite hebben om rond te komen of in de schulden zitten, ervaren veel vaker leeftijdsdiscriminatie: maar liefst 61%.

Leeftijdsdiscriminatie is verboden, maar de wet laat het soms toch toe. Zo mogen verzekeraars bijvoorbeeld oudere autobestuurders hogere premies laten betalen. Waarom? Omdat statistieken zeggen dat ze meer risico lopen op schadeclaims. Dat maakt het voor veel ouderen niet minder pijnlijk. Zij voelen zich onterecht buitengesloten, benadeeld of niet serieus genomen.

Geen hypotheek of lening

Zo kreeg 12% van de 65-plussers de afgelopen vijf jaar te maken met benadeling of uitsluiting door een financiële instelling. Ze konden geen hypotheek of lening krijgen, geen verzekering afsluiten, geen creditcard krijgen en geen auto leasen. Of ze kregen een stevige premieverhoging voor de kiezen na een bepaalde leeftijd. Zoals Bert (75): ‘Toen ik 75 werd, ging mijn autoverzekering met 100 euro omhoog.’ Steven (72): ‘De aanvraag voor een hypotheek was heel lastig. En voor een overlijdensverzekering was ik te oud. Afsluiten was niet mogelijk.’ Een auto leasen lukt ook John (82) niet. ‘Ik kreeg te horen: wij leasen niet aan personen van uw leeftijd.’

‘Ach mevrouwtje, het is de ouderdom’

Leeftijdsdiscriminatie komt ook voor in de zorg. Een op de zes ouderen heeft negatieve ervaringen gehad met zorgverleners vanwege zijn of haar leeftijd. Soms werden klachten direct afgedaan als ‘ouderdomsklachten’ (12%). Of erger: 3% kreeg zelfs geen behandelingen, medicijnen of therapieën omdat ze te oud zouden zijn. Ad (84): ‘Vanwege mijn leeftijd kom ik niet in aanmerking voor een niertransplantatie.’ Veel respondenten storen zich ook aan de toon waarop ze benaderd worden. Annie (84): ‘Ze praten tegen me alsof ik een kleuter ben. Alsof mijn ervaring er niet toe doet. “Ach mevrouwtje het is de ouderdom.”’

Veel ouderen ervaren het ook als onrechtvaardig dat bevolkingsonderzoeken naar borst- en darmkanker stoppen bij mensen boven de 75 jaar. De reden is dat de verhouding tussen het nut en risico maar voor een heel specifieke groep gunstig zou kunnen zijn. Maar voor ouderen voelt het alsof zij er niet meer toe doen. Mia (75): ‘Geen borstonderzoek meer na je 75ste. Ook geen uitleg waarom niet. Afgeschreven denk ik.’

Te oud voor vrijwilligerswerk

61% van de ouderen heeft in de afgelopen vijf jaar betaald of vrijwillig werk gedaan. Maar het blijkt soms moeilijk om een eerlijke kans te krijgen op de werkvloer. 9% van de werkende ouderen kreeg afwijzingen, minder loopbaankansen of aannames over hun inzetbaarheid vanwege hun leeftijd. Of er wordt niet meer in ze geïnvesteerd. Willem (70): ‘Naarmate het pensioen in beeld kwam, kreeg ik geen “bijspijkering” meer aangeboden.’ En alhoewel er geen maximumleeftijd is voor vrijwilligerswerk, wordt soms door organisaties toch een leeftijdsgrens gehanteerd. Zo moest Maarten stoppen met vrijwilligerswerk omdat hij 80 jaar was geworden. ‘Ik mocht niet meer op een busje rijden voor vervoer van personen.’ Gerard (78) wilde vrijwilligerswerk doen bij een organisatie. ‘Maar dat was niet mogelijk voor iemand van boven de 70 jaar.’

Sommige uitsluitingen zijn wel heel schrijnend. Zoals Josefien (86) die geen dier uit het asiel mocht adopteren, ‘omdat het dier dan binnen een paar jaar weer ter adoptie moest worden aangeboden, als ik zou overlijden.’ En Anna (76): ‘Ik ben actief en gezond. Ik wil graag in een woongroep wonen, maar overal is de leeftijdsgrens 70 jaar.’

Elk nadeel heeft zijn voordeel

Onderscheid naar leeftijd heeft ook een positieve kant, zoals voordelen en korting speciaal voor ouderen. Denk aan korting voor treinkaartjes of in musea. Hoe belangrijk vinden senioren deze voordelen? Heel belangrijk! Ruim vier op de vijf vinden dat deze kortingen behouden moeten blijven. Toch zijn er verschillende meningen over hoe ze gegeven moeten worden. 52% vindt het eerlijker als kortingen op inkomen gebaseerd worden, terwijl 31% liever kortingen op leeftijd ziet.ijd, geslacht en opleidingsniveau.

*In verband met de privacy zijn de namen gefingeerd

anbo-pcob-leeftijdsdiscriminatie-lotte-dijkstra-02

Over het onderzoek

Het onderzoek over leeftijdsdiscriminatie is uitgevoerd door het Nationaal Seniorenpanel in opdracht van ANBO-PCOB. In de periode van 14 tot en met 25 november 2024 deden 6.527 65-plussers mee aan het onderzoek. De gemiddelde leeftijd van de deelnemers is 77 jaar. De resultaten zijn representatief op basis van leeftijd, geslacht en opleidingsniveau. *In verband met de privacy zijn de namen gefingeerd

Te oud voor een lening

‘Ik heb een overwaarde op mijn huis van ruim vier ton. Maar ik kon geen cent lenen toen ik een andere auto moest kopen, vanwege mijn leeftijd (75 jaar). Ik reed in een Audi A6 die ik wilde inruilen voor een kleinere auto.’

Barbara Muselaars

‘De maand dat ik 70 werd mocht ik nog plasma doneren, de maand erna niet meer’

Te oud om bloed te doneren

‘Terwijl we steeds horen dat er een gebrek aan bloeddonoren is, was ik toen ik 70 jaar werd ineens niet meer geschikt. In het begin van de maand dat ik 70 werd, mocht ik nog plasma doneren, de maand erna niet meer. Ik was goed gezond, gebruikte geen medicijnen en had al meer dat tweehonderd maal gedoneerd. Begrijpt u het, ik niet.’

Marinus van den Brink

Te oud voor een overbruggingshypotheek

‘We hadden een hypotheek bij Florius. Vanwege de verkoop van ons huis en aankoop van een nieuw huis hadden we voor een korte periode van drie weken een overbruggingshypotheek nodig. Dit stelt je in staat de overwaarde van je oude woning tijdelijk te gebruiken. Helaas ondervonden wij dat onze vertrouwde bank, Florius, ons dit weigerde vanwege onze leeftijd, ondanks onze uitstekende financiële positie.

Dit leidde tot veel frustratie. Dankzij de hulp van onze makelaar en een andere financieel adviseur vonden we uiteindelijk een oplossing bij ING, die zonder problemen een hypotheek inclusief overbruggingshypotheek bood. Inmiddels wonen we al drie jaar met veel plezier in ons nieuwe huis, maar Florius is ons als klant kwijtgeraakt.’

Marja de Goede

Ook te oud voor een autoverzekering

‘Ik ben 84 jaar oud en werd door Centraal Beheer getrakteerd op een prijsverhoging van € 70 naar € 130 voor mijn autoverzekering per maand omdat ik in de risicogroep val! Heb uit protest de auto verkocht en ben gaan leasen!’

Jo Poell

Te oud om serieus te nemen

‘De echte leeftijdsdiscriminatie (ageïsme is een betere term) is niet altijd duidelijk. Naarmate je ouder wordt, gaat men steeds meewariger naar je kijken, alsof je ervaring en kennis er niet meer toe doen. De roep om ook stemrecht te geven aan 16-jarigen is tekenend. Het feit dat 18-jarigen betaald politicus kunnen worden, is dat ook. Kennelijk is het adagium dat de jeugd dezelfde fouten moet maken als de vorige generaties, zodat het onnodig is om te profiteren van de kennis en ervaring van de ouderen. Overigens sluit het een het ander niet uit: dat er ook wijze jongeren en dwaze ouderen zijn.’

Jaap Cordia (81)

Te oud voor zonnepanelen

‘De lening voor zonnepanelen was niet voor mensen van 75 jaar en ouder’

‘Er werd in de gemeente Apeldoorn veel reclame gemaakt voor de aanschaf van zonnepanelen. Als lokmiddel werd een rentevrije lening in het vooruitzicht gesteld en dat is natuurlijk leuk meegenomen als je toch al had besloten om zonnepanelen te laten installeren. Na het invullen van alle (en dat waren er nogal wat) gegevens kreeg ik na het indienen de mededeling dat er een leeftijdslimiet van 75 jaar van toepassing was.’

W.A. Gerretsen

Te oud voor een operatie

‘Tien jaar geleden werd geconstateerd dat mijn beide bovenarmpezen gescheurd waren. Ik deed nog van alles: zoals iedere dag zwemmen en de tuin onderhouden, maar ik was te oud voor een hersteloperatie. De grens was 65 jaar.’

Naam bij redactie bekend

Te oud voor een autoverzekering

‘De inruilauto werd niet meer verzekerd door Allianz, omdat ik op mijn leeftijd (83) moest weten dat psychische en fysieke klachten een te groot risico waren. Ik had achttien schadevrije jaren en een poliskorting allrisk van 80%.’

Cees Koopmanschap

Te oud om te leasen

‘Ik was twee jaar geleden 84 jaar en wilde een auto leasen. De Renault-dealer zei dat dat niet mogelijk was, omdat de verzekering dat niet toestond na de leeftijd van 80 jaar. Ik heb toen een auto gekocht, ben nu 87 en rijd nog steeds met plezier in deze auto.’

Theo Dekkers

Gerelateerde artikelen