anbo-pcob-ouderenwijzer-magazine-reizen-smaland-1

Sprookjesachtig Smäland

Tekst en foto's: Monica Boschman

In het Zweedse Småland waan je je geregeld in een sprookje. Naast de overweldigende natuur – bossen, graslanden, glinsterende meren, rivieren en beekjes – vind je er leuke stadjes met oude huizen, modern design en uitstekende restaurants. Schoonheid en smaak gaan in Småland hand in hand.

Lang geleden bestond Småland – een landstreek in het zuidoosten van Zweden – uit twaalf kleine grondgebieden: små länder, kleine landen. Die zijn samengevoegd tot één schitterende regio. Mijn rondreis start in Jönköping, een stadje aan een van de grootste meren van Zweden, het Vättern. Jönköping is de geboorteplaats van de beroemde schilder en illustrator John Bauer (1882-1918). In het Jönköpings Läns Museum stap ik zijn betoverende wereld vol trollen en prinsessen binnen. Bauers werk is een ode aan het Scandinavische landschap en de verbeelding. Later op de dag loop ik met gids Erik een deel van de John Bauerleden, een wandelroute in het voetspoor van de kunstenaar. Regelmatig vang ik een glimp op van het Vättern. Wrang genoeg kwamen John, Ester en hun zoontje in dit meer om het leven toen hun boot kapseisde en zonk. Op de kronkelige paden komt een zin in me op die John schreef in een brief aan Ester: Soms ben ik John Bauer, soms ben ik een trol.

Geplaveide straten en houten huizen

Halverwege de wandeling haalt Erik koffie en kaneelbroodjes uit zijn rugzak. Want ook nu is het belangrijk om een fika, een koffiepauze, te houden. Tijdens een fika wordt het werk, in ons geval de wandeling, stilgelegd om samen te drinken en te praten. Het past bij de aard van de Zweden: saamhorigheid en sociale interactie staan hier hoog in het vaandel. Dat uit zich in grote en kleine dingen, van wekelijks samen zingen op een dorpsplein tot het strijden voor mensenrechten.

Pastelkleurige gevels

anbo-pcob-ouderenwijzer-magazine-reizen-smaland-4

Ik bezoek Eksjö, een van de best bewaard gebleven houten steden van Europa. Na de verwoesting door brand in de 16de eeuw bleef de stad gespaard van nieuwe grote branden en na de Tweede Wereldoorlog ontkwam deze aan de sloopgolf die Zweden overspoelde. Meer dan vijftig houten gebouwen hebben de tand des tijds doorstaan. De pastelkleurige gevels vormen een prachtig decor voor de markten en concerten die hier worden gehouden. In een café maak ik kennis met de heerlijke plaatselijke lekkernij Eksjöknuten, gemaakt van deeg en bosbessen.

Zeilend langs de eilanden

anbo-pcob-ouderenwijzer-magazine-reizen-smaland-3

"Het ongerepte heeft geen woorden", schreef de Zweedse dichter Tomas Tranströmer. Deze regel speelt steeds door mijn hoofd wanneer ik met de auto door Småland reis. Ik rijd naar de Oostzee, naar de kustplaats Västervik. Fans van ABBA weten dat Björn hier opgroeide en er tegenwoordig een hotel heeft. Het stadje is de ideale uitvalsbasis voor een boottochtje door de Tjust-archipel. Met een zeilschip komen we langs kleine en grotere eilanden, verspreid langs de kustlijn. Gids Tim vertelt over zijn lange kajaktochten waarop hij zwerfplastic uit het water haalt. Onze gesprekken gaan over één zijn met de natuur, over idealen, over het leven zoals het misschien bedoeld is.

Renaissancekasteel in Kalmar

anbo-pcob-ouderenwijzer-magazine-reizen-smaland-5

In Västervik sta ik de volgende ochtend vroeg op om het aanbreken van de dag mee te maken. De zon geeft het stadje een bijzondere gloed. Later volg ik de kustlijn naar het zuiden. In Kalmar, een historische stad aan de Oostzee, is een imposant renaissancekasteel de blikvanger. Bovendien is hier de brug die naar het eiland Öland voert.

Een wereld van glas

anbo-pcob-ouderenwijzer-magazine-reizen-smaland-6

Glasblazen is een van de bekendste Zweedse ambachten. In Glasriket, het Glasrijk, is deze kunst alom aanwezig. Ik bezoek Kosta Boda, de oudste glasfabriek van Zweden. Het jaartal 1742 staat trots in het logo. Maar het zijn de glasblazers van nu die de show stelen; ze blazen glazen, vazen en kunstvoorwerpen. Wellicht nog mooier dan het product is de manier waarop de glasblazers samenwerken. Vervolgens kijk ik mijn ogen uit in de glasgalerie en glaswinkels. In mijn hotel is een blauwe glasbar en op elke kamer staat glaskunst. Zelfs de wasbak is van glas.

Lekker eten

anbo-pcob-ouderenwijzer-magazine-reizen-smaland-7

Mijn reis eindigt in Växjö, een groen stadje aan een mooi meer. De dubbele torens van de rode domkerk vormen een bijzonder baken. Het altaar en doopvont van de kerk zijn van glaskunstenaars van wie ik eerder werk zag bij Kosta Boda. Op de Ekobacken, een heuvel net buiten de stad, worden ecologische groenten verbouwd die vanaf hier direct hun weg naar de restaurants in de stad vinden. Ook elders is veel aandacht voor regionale producten en lokale tradities, maar Växjö wordt niet voor niets de eethoofdstad van Zweden genoemd. Het foodfestival hier, in september, trekt jaarlijks zo’n 50.000 culinaire liefhebbers vanuit de hele wereld.

Nog niet alles gezien

anbo-pcob-ouderenwijzer-magazine-reizen-smaland-8

Småland is een streek om naar terug te keren. Bij een volgend bezoek ga ik zeker ook nog naar Vimmerby, het stadje waar de verhalen van Astrid Lindgren tot leven komen, Pippi Langkous, en misschien naar het IKEA Museum in Älmhult. Voor een streek die voor meer dan de helft uit bossen bestaat en nauwelijks vruchtbare bodem heeft, is hier veel van de grond gekomen. Småland is veel grootser dan de naam doet vermoeden.

Naar Småland?

anbo-pcob-ouderenwijzer-magazine-reizen-smaland-9

Om een rondreis door Småland voor te bereiden is www.visitsmaland.se/nl de ideale plek. Van Utrecht naar Småland is het ongeveer duizend kilometer rijden. Eerst met de trein of het vliegtuig en dan ter plekke een auto huren kan natuurlijk ook.