Behandelgrenzen - beslis op tijd wat langer leven uw waard is

Ouderenzorg
Marieke Meinardi - website 2
Hero background icon

Tekst: Marije Remmelink | Foto’s: Babs van Geel | Illustraties: Lotte Dijkstra

Wilt u uw leven verlengen of hebt u vrede met overlijden? Wie à la minute een keuze moet maken, kiest vaak voor de eerste optie. Maar realiseert u zich ook wat de mogelijke gevolgen kunnen zijn van die keuze?

Reanimatie, beademing of behandeling op de intensive care (ic) kunnen uw leven verlengen, maar ook de kwaliteit van leven drastisch verminderen. Niet iedereen is bereid die ‘hoge prijs’ te betalen. ‘Het is belangrijk om op tijd na te denken over behandelgrenzen’, adviseert internist ouderengeneeskunde Marieke Meinardi.

Marieke Meinardi is internist en gespecialiseerd in ouderen in het Albert Schweitzer ziekenhuis. Ze zet zich al langer in om artsen en patiënten te motiveren op tijd het gesprek aan te gaan over ingrijpende behandelingen in het ziekenhuis. ‘Door vergrijzing is mijn vak ineens heel belangrijk geworden’, ziet Meinardi. ‘De laatste tijd krijgen we steeds vaker heel kwetsbare mensen binnen. Zij hebben dan jarenlang op de wachtlijst van een verpleeghuis gestaan. Ik ben me toen gaan afvragen of een intensieve behandeling dan nog wel in het belang van de patiënt is. Het gaat niet alleen over of je een behandeling overleeft, maar ook hoe je leven er daarna uitziet. Dat kwam allemaal in een stroomversnelling toen ik tijdens de coronacrisis werkte aan ‘code zwart’.’ In dat scenario is er op de ic’s van de ziekenhuizen geen ruimte meer voor nieuwe patiënten, en moeten artsen kiezen welke patiënten worden opgenomen – en welke niet. Gelukkig is het nooit zover gekomen, maar Meinardi merkt wel op dat mensen maar weinig nadenken over wat ze willen in een levensbedreigende situatie. Dat ze de consequenties van intensieve behandelingen zoals reanimatie, beademing en een behandeling op de ic niet kennen. Ze bedacht dat een leidraad, zoals de Gesprekshulp, daarbij kan helpen.

Marieke Meinardi - website

Vooraf nadenken

De Gesprekshulp is samen met een team van artsen opgesteld en is een hulpmiddel voor mensen die met hun arts willen praten over wat ze wel en niet willen rondom reanimatie, beademing en behandeling op de ic. De Gesprekshulp geeft een indicatie van uw vitaliteit, en gaat in op de risico’s van de behandelingen. Dat door een reanimatie hersenen schade kunnen oplopen bijvoorbeeld, of dat u tijdens beademing in slaap bent, en dan geen contact hebt met uw naasten – en dat als het zo ver komt, afscheid nemen dus ook niet kan.

‘Het is belangrijk dat mensen daar vooraf over nadenken’, stelt Meinardi, ‘want zo’n gesprek voeren op de ic, dat gaat vaak niet goed. Je kunt niet rustig over zoiets nadenken op een acuut moment, want dan gaat het over leven en dood. Bijna iedereen wil het leven wel verlengen. Maar mensen zijn vaak niet op de hoogte van de prijs die ze voor die verlenging betalen. Wat is het u waard om langer te leven? Vindt u het bijvoorbeeld wenselijk om de rest van uw leven hulpbehoevend te zijn? Het is ook goed om na te denken of u het risico wilt lopen op de ic te overlijden of geen afscheid te kunnen nemen, want dat is toch wel een hele verdrietige manier van overlijden. Het gaat dus niet alleen over leven, maar vooral over het einde van uw leven en de kwaliteit van sterven. Hoe zie je dat voor je? Als arts moet ik vragen: Hoe kan ik u het beste helpen? Wat wilt u dat ik doe en meer nog: wat moet ik laten?’

Met wie bespreek ik mijn behandelwensen?

‘Bespreek uw wensen met uw arts en (als u ze heeft) met uw kinderen. Op een rustig moment’, adviseert Meinardi. ‘Veel ouderen vinden het moeilijk om hun kinderen en kleinkinderen los te laten. Er van tevoren over praten helpt hen daarin. En blijf erover praten, want uw perspectief verandert. Ik besef dat het een lastig onderwerp is, en heel eerlijk: ik ben er zelf ook niet over uit. Maar laat uw naasten in ieder geval weten hoe u over bepaalde zaken denkt. En doordat u erover nadenkt, overvalt het u op een acuut moment minder.’ Meinardi raadt aan om er vanaf uw zeventigste over te gaan praten. Maar als u al op jongere leeftijd kwetsbaar bent, is het verstandig om eerder te beginnen.

Reanimatie

Risico's van reanimeren

Reanimeren gebeurt als het hart stopt met kloppen en dus geen bloed meer rondpompt. Het lichaam krijgt dan te weinig zuurstof, waardoor u kunt overlijden. Tijdens een reanimatie drukt een persoon of machine heel hard op uw borstkas om het bloed rond te pompen. Dit wordt ook wel hartmassage genoemd. Door de kracht van een reanimatie kunnen ribben kneuzen of breken en kunnen organen schade oplopen. Als de reanimatie lukt, wordt u altijd op de intensive care (ic) opgenomen. Want ook als u na een reanimatie nog leeft, bent u ernstig ziek. Er bestaat een kans dat u na een reanimatie alsnog overlijdt op de ic. Hoewel de meeste mensen hun kwaliteit van leven na een reanimatie best goed vinden, kan er door het zuurstoftekort blijvende schade zijn. Zoals hersenschade en mentale, emotionele of spirituele problemen. Meer dan de helft van de mensen heeft na een geslaagde reanimatie hulp nodig bij de dagelijkse dingen. Veel mensen kunnen niet meer zelfstandig thuis wonen en hebben lange tijd hulp nodig thuis of kunnen niet meer thuis blijven wonen. Ze gaan dan naar een verpleeghuis, verzorgingshuis of revalidatiecentrum.

Behandelgrenzen

Risico's van beademing

Sommige aandoeningen kunnen ervoor zorgen dat ademhalen moeilijk wordt. Om ervoor te zorgen dat u niet overlijdt, kunt u beademd worden. U krijgt dan een buis in uw keel en een apparaat helpt u met ademhalen. Beademing gebeurt altijd op de ic. Het grote voordeel van beademen is dat het vaak goed helpt. Maar als u kwetsbaar bent, kan het zijn dat u tijdens de behandeling overlijdt. Afscheid nemen van familie en vrienden kan dan niet meer. Veel mensen overlijden alsnog in de maanden na de beademing. Overleeft u dankzij de beademing, dan zal uw leven er in ieder geval een tijdje anders uitzien. Tijdens de beademing kunnen uw spieren zwakker worden, waardoor u moe bent en weinig energie heeft. U kan dan niet meer alles doen wat u zelf wilt en het kan ook zijn dat u hulp nodig heeft. Het versterken van spieren kost veel tijd. Bij sommige mensen worden conditie en spierkracht nooit meer zo goed als voor de beademing. De meeste vitale mensen kunnen na een beademing zelfstandig thuis wonen. Van de kwetsbare mensen gaat meer dan de helft na een beademing naar een verpleeghuis, verzorgingshuis of revalidatiecentrum.

Behandelgrenzen Intensive Care

Risico's van behandeling op ic

De ic is een speciale afdeling van het ziekenhuis voor mensen die intensieve zorg nodig hebben, omdat zij plotseling ernstig ziek zijn geworden of omdat ze geopereerd zijn. Een behandeling op de ic is zwaar en daarom gaan heel kwetsbare mensen niet naar de ic. De kans op overlijden is dan te groot. Het kan ook voorkomen dat u al op de ic ligt en de behandeling te zwaar blijkt. In overleg met artsen en familie kan dan besloten worden om te stoppen met de behandeling. Daar zelf voor kiezen, kan altijd. Zorgverleners zorgen er dan voor dat u zich zo comfortabel mogelijk voelt. Stoppen met de behandeling betekent dat u zou kunnen overlijden. Het kan ook zijn dat u na een ic-opname overlijdt.

Een ic-opname is ingrijpend. Tijdens de behandeling zelf loopt u het risico op een delier. U bent dan erg in de war, wat vervelend kan zijn voor uzelf en uw naasten. De meeste mensen die op de ic hebben gelegen, hebben nog na een jaar een veel slechtere kwaliteit van leven dan daarvoor. Sommige mensen houden lichamelijke, mentale of emotionele klachten. Zij kunnen niet meer alles doen wat ze willen, of hebben daarbij hulp nodig. Het herstel na een ic-opname kan veel tijd kosten. Hoe langer u op de ic ligt, hoe langer dat herstel duurt. Sommige mensen worden nooit meer de oude.

alternatieve-behandelgrenzen-anbo-pcob

De Gesprekshulp

De brochure Gesprekshulp Behandelgrenzen gaat verder in op de risico’s van reanimeren, beademen en een behandeling op de ic. Meer informatie over deze brochure vindt u hier.

Gerelateerde artikelen