Onderzoek Openbaar Vervoer

anbo-pcob-openbaar-vervoer-onderzoek-4800-3200

Bijna negen van de tien 65-plussers maken zich zorgen over de toekomst van het openbaar vervoer in Nederland. Dit blijkt uit een peiling van ANBO-PCOB waaraan ruim 7.500 ouderen deelnamen. Als de kaartjes duurder worden of er minder bussen en treinen gaan rijden, verwacht bijna twee derde dat dit voor hen persoonlijk gevolgen zal hebben. En dat geldt zeker voor de mensen die voor hun vervoer afhankelijk zijn van het ov.

Voor veel ouderen is het openbaar vervoer geen luxe, maar pure noodzaak. Het is hun verbinding met de buitenwereld. Voor familiebezoek, een afspraak bij de dokter of gewoon een gezellig dagje uit. Goed openbaar vervoer helpt hen om zelfstandig en actief te blijven. Veel ouderen zijn geschrokken van de geplande bezuinigingen op het openbaar vervoer. En ze vrezen dat de val van het kabinet niet betekent dat die plannen meteen van tafel zijn. Dat baart zorgen, niet alleen bij belangenorganisaties, maar ook bij de ouderen zelf.

Babette, 68 jaar: ‘Ik heb AOW en een héél klein pensioen. Als de kaartjes voor het ov duurder worden en de service slechter, dan reis ik minder met het ov en dan verdwijn ik achter de geraniums met een gevoel van eenzaamheid. Dat wil ik voorkomen. Daarom vraag ik dringend om de prijzen niet te verhogen en de service van de ov-bedrijven te verbeteren.’

Marie, 75 jaar: ‘Door een broze gezondheid moet ik regelmatig naar verschillende ziekenhuizen en andere behandelaars. Daar kan ik niet komen zonder een goed werkend openbaar vervoer.’

Frans, 69 jaar: ‘Een vliegreis naar de Canarische Eilanden is goedkoper dan een eersteklas-ticket van Zutphen naar Schiphol. En als je pech hebt, heb je ook nog een eersteklas-staanplaats. Daardoor verander je van een vriend van het openbaar vervoer in een criticaster.’

Bus Openbaar vervoer onderzoek - ANBO-PCOB

ANBO-PCOB: 'Stop de voorgenomen bezuinigingen'

Anneke Sipkens, directeur-bestuurder van ANBO-PCOB, ziet in de onderzoekscijfers een signaal voor de politiek. ‘Als deze getallen iets duidelijk maken, is het wel dat een zeer omvangrijke en kwetsbare groep afhankelijk is van het ov. Zo heeft 39 procent het ov nodig voor een bezoek aan de arts, het ziekenhuis of andere zorgverleners. We zeggen dan ook: stop de voorgenomen bezuinigingen.’ De voorgenomen bezuiniging van 110 miljoen euro op het openbaar vervoer in de regio’s Amsterdam, Rotterdam en Den Haag is voorlopig van de baan. Dat nieuws kwam kort voor het ter perse gaan van dit magazine naar buiten. Bronnen in Den Haag melden aan de NOS dat dat is besloten in aanloop naar Prinsjesdag.

57 procent van de gebruikers is afhankelijk van het OV

Voor langere en middellange afstanden zijn de auto en de (elektrische) fiets het populairst bij ouderen. Daarnaast reisde dit jaar meer dan de helft (55 procent) van de 65-plussers met het openbaar vervoer, zoals trein, (buurt)bus, tram of metro. Van de 65-plussers die dit jaar gebruikmaakten van het openbaar vervoer is 57 procent in meer of mindere mate afhankelijk van het ov: 13 procent is sterk afhankelijk van het ov, 15 procent is redelijk afhankelijk en 29 procent een beetje. Hoe ouder mensen zijn, hoe afhankelijker ze worden van het ov. Onder 80-plussers voelt zelfs 73 procent zich in meer of mindere mate afhankelijk. Vrouwen zijn vaker afhankelijk van het ov dan mannen. Vooral ouderen zonder rijbewijs, met beperkte mobiliteit of een krappe beurs zijn sterk afhankelijk van het ov. Voor hen is het openbaar vervoer meer dan een vervoermiddel: het is een manier om zelfstandig te blijven, regie te houden en minder afhankelijk te zijn van anderen.

De prijs is een probleem

Bijna de helft van alle ouderen (45 procent) maakte dit jaar (nog) geen gebruik van het openbaar vervoer. Voor bijna een kwart van die niet-gebruikers speelt de prijs een rol: het ov is voor hen gewoon te duur, ook al is er die korting van 34 procent voor 65-plussers. Daarnaast vindt een kleiner deel het reizen met het ov lastig door het plannen, overstappen of kaartjes kopen. Problemen met de betrouwbaarheid, de aansluitingen en de fysieke toegankelijkheid maken dat openbaar vervoer niet voor iedereen vanzelfsprekend is.

Het OV is onmisbaar voor artsenbezoek

Ouderen gebruiken het openbaar vervoer vaak voor afspraken met familie en vrienden (49 procent) of een leuk uitje (62 procent). Maar 39 procent heeft het ov ook nodig voor een bezoek aan de arts, het ziekenhuis of aan andere zorgverleners. De toegankelijkheid van zorginstellingen is hier dus geen detail, maar een basisvoorwaarde voor toekomstige besluiten over het openbaar vervoer.

Corrie, 81 jaar: ‘De bus gebruik ik voor bezoek aan het ziekenhuis (tien kilometer). Gelukkig zijn de haltes vlakbij mijn woning en het ziekenhuis.’

Jan, 84 jaar: ‘Ik ga graag de deur uit met behulp van het openbaar vervoer. Meestal naar de stad, maar ook naar de huisarts.’

Rietje, 85 jaar: ‘Ik ga graag op pad met de bus of trein. Het geeft me vrijheid en onafhankelijkheid én ik vind het leuk om mensen te ontmoeten en een praatje te maken. Soms is het ook gewoon nodig als ik naar het ziekenhuis of de tandarts moet.’

Opvallende resultaten

83% van de 65-plussers heeft een autorijbewijs. Van hen heeft 18 procent in 2025 nog geen auto gereden
8% van de 65-plussers kan niet lopen zonder ondersteuning of hulpmiddel
Voor 24% van de ouderen (bijna 1 op de 4) is het dichtstbijzijnde busstation niet bereikbaar binnen een kilometer
77% van de ov-gebruikers heeft in 2025 gereisd met een OV-chipkaart, 19 procent gebruikte OVpay (in- en uit-checken met bankpas of mobiel)
7% geeft aan dat onveiligheid een reden is om het ov te mijden. Van de ouderen die woonachtig zijn in de randstad is dit zelf 15 procent
62% van de 65-plussers verwacht vaker gebruik te maken van het ov als dit gratis of fors goedkoper zou worden

Kritisch op het openbaar vervoer

65-plussers zijn redelijk positief over de veiligheid van het ov. Ook het kopen en gebruiken van vervoersbewijzen gaat meestal zonder problemen. Vooral in grote steden zijn veel ouderen best tevreden over de bereikbaarheid van haltes en stations. Maar er is ook flink wat kritiek. Vooral over de prijs: twee op de drie vinden reizen met het openbaar vervoer te duur. Onder ouderen met een smalle beurs loopt dat zelfs op tot 92 procent. Ook de betrouwbaarheid laat te wensen over: uitval van ritten wordt zowel door vaste ov-reizigers als mensen die het ov mijden als knelpunt ervaren. En de toegankelijkheid is voor velen nog steeds niet op orde: 53 procent ervaart problemen met instappen, liften of drempels.

Over het onderzoek

De peiling over mobiliteit en openbaar vervoer van ANBO-PCOB is uitgevoerd door Abbi Insights en vond plaats tussen 16 en 30 juni 2025. Leden van het Nationaal Seniorenpanel en ANBO-PCOB werden per e-mail uitgenodigd om deel te nemen. In totaal hebben 7.552 mensen meegewerkt. De gemiddelde leeftijd was 77 jaar. Om een zo representatief mogelijk beeld te schetsen van ouderen in Nederland, zijn de uitkomsten gewogen op leeftijd, geslacht, opleidingsniveau, regio en huishoudsamenstelling.

Teken de petitie!

Straks geen bus meer na 19.00 uur ’s avonds? In het weekend de helft van de ritten geschrapt? Het kabinet is gevallen, maar de bezuinigingsplannen staan nog overeind! Dit soort zwarte scenario’s hangen de reiziger dus nog steeds boven het hoofd. Voor 2026 is er namelijk al een astronomische bezuiniging ingeboekt op het openbaar vervoer. En dat gaat iedereen pijn doen!

Teken daarom de petitie van reizigersvereniging Rover op: doemee.rover.nl. Zo kunnen wij mede namens u tegen de bezuinigingsplannen protesteren.