'Is het leven maakbaar?'

Januari-Februari 2025

De-grote-vraag-januari-februari-anbo-pcob

Tekst: Rianne van der Molen Foto's: Mark Kohn

We leven in een tijd dat alles maakbaar lijkt. Je kunt alles worden als je maar je best doet. En zolang je maar gezond eet en veel beweegt, kun je honderd jaar worden. Of is het niet zo simpel? We vroegen het aan een filosoof, een predikant en een ondernemer/coach.

Paul van Tongeren

Filosoof, Denker des Vaderlands (2021-2023)

‘Aan de ene kant lijkt het leven niet maakbaar, omdat er van alles gebeurt wat je niet in de hand hebt. Maar wij gaan wel op een makende manier met alles wat we meemaken om.

Neem bijvoorbeeld onze gezondheid. Na een diagnose vragen we onszelf af wat we kunnen doen om de ziekte te stoppen of te genezen. Of we laten pre-scans maken, waarmee we hopen te voorkomen dat ziekten te laat ontdekt worden. We proberen het niet-maakbare te verkleinen, door er makend mee om te gaan.

Dat lukt ons in toenemende mate. Door de vooruitgang van de wetenschap en de techniek zijn er steeds meer manieren om ons leven in eigen hand te nemen. Zelfs de dood is maakbaar geworden. Juridisch is het inmiddels mogelijk om zelf te bepalen wanneer je sterft.

Onze interesse in die maakbaarheid komt voort uit bezorgdheid over wat kan komen, maar versterkt die ook. We verlangen vooral naar een onbezorgde gezondheid en daar kunnen we nu net niet zelf voor zorgen. Onbezorgde gezondheid is een cadeau: ze wordt je gegeven of niet. Als je vergeet dat je dit lichaam gekregen hebt en jezelf blindstaart op wat je ervan maakt, houd je jezelf voor de gek.’

Evelien Plaisier

Predikant

‘Doe je best, werk hard en dan komt het goed. Die uitspraak hoor ik nog regelmatig, maar is dat wel zo? Er zijn zoveel mensen zonder keuzes. En het kleine groepje dat wel kan zeggen dat ze het gemaakt hebben, is zich misschien niet bewust van alle kansen die ze hebben gekregen. We hebben te leven met het leven zoals het komt. Er zijn dagen en periodes die niet gaan zoals je wil en daar mogen we best wat milder naar kijken. Het helpt voor mij om op die momenten te denken: uiteindelijk rommelen we allemaal maar wat aan.

Tegelijk zit er een dubbele laag in maakbaarheid. Bij klimaatverandering is juist onze maakbaarheid de oorzaak van het probleem. De gedachte dat we de wereld naar onze hand kunnen zetten en zomaar mogen uitputten, heeft veel schade toegebracht. Alleen al om die reden zouden we onszelf als mensen minder vaak bovenaan moeten plaatsen.

Maakbaarheid heeft ook een gevoel van concurrentie in zich. Hoe doe ik het ten opzichte van die ander? Dat vergelijken is vermoeiend. Ik denk dat het beter is wanneer we proberen als deel van het grote geheel te leven en voor elkaar te zorgen, zonder die concurrentiestrijd. Daar wordt de wereld mooier van.’

Arko van Brakel

ondernemer, coach, trainer en spreker

‘Het leven is wat je overkomt, terwijl je druk bezig bent andere plannen te maken. Die quote van John Lennon vat voor mij mooi het antwoord op deze vraag samen. Ik geloof niet dat het leven maakbaar is, maar wel dat een duidelijk, betekenisvol doel je kan helpen om betere keuzes te maken.

Zelf heb ik veel meegemaakt. Zo ben ik altijd fit geweest en heb ik gezond geleefd, maar kreeg ik toch hartproblemen. En in 2003 overleed mijn compagnon, totaal onverwacht en veel te jong. Ellende kun je niet voorkomen, maar je kunt wel richting geven aan wat je in je leven tegenkomt. Toen ik mijn knie verbrijzelde en mijn schouder brak bij een skiongeluk en geopereerd moest worden, stopte mijn hart ermee tijdens de operatie. Dat was natuurlijk heel pittig. Natuurlijk voelde ik me toen even heel slecht. Maar vervolgens denk ik altijd: hoe kunnen we dit oplossen? Zo’n doel is belangrijk. Vijf dagen na de operatie hield ik in een rolstoel een lezing over omgaan met tegenslagen.

Accepteer dat het leven niet altijd gaat zoals je wil en bedenk dat je zelf invloed hebt als iets naars je overkomt. Wendbaar omgaan met moeilijke situaties maakt het leven leuker en natuurlijker. Bepaal een doel voor jezelf, zo creëer je perspectief.’

Leden die willen praten over de Grote vraag, kunnen dat doen door in te loggen op Trefpunt en te klikken op de knop Doe mee.

Doe mee