'Wat is de essentie van Kerst?'

December 2024

Tekst: Arjan Broers Foto: Mark Kohn

Of mensen nu gelovig zijn of niet, Kerst blijft een van de grootste en meest geliefde feesten in onze cultuur. Maar wat is de essentie ervan in deze tijd? Een coach, een dominee en een psychiater geven antwoord.

Wendy van Mieghem

Psycholoog en auteur

‘Kerst is het feest van het licht. Net na de langste nacht van het jaar vieren we dat het lichter wordt, we zoeken verbinding in een donkere tijd. Veel mensen zijn gevoelig voor de winter, de kou en het donker. We hebben juist dan behoefte aan zo’n feest.

Onze voorouders konden in de donkerste tijd van het jaar niet veel doen. Ze zochten elkaar dan op om verhalen te delen bij het vuur. Onze tijd is veel individualistischer, maar we hebben nog evenveel behoefte aan warmte, gezamenlijkheid, licht, een knuffel.

We hebben allemaal onze eigen weg te gaan in dit leven, maar het is fijn als je dat niet in je eentje hoeft te doen. Weet je nog hoe het in de coronatijd was? Ik kom nog steeds mensen tegen in mijn werk die toen echt last hebben gehad van het tekort aan verbinding, van het te veel alleen zijn en niet aangeraakt worden.

Ouderen kunnen stimuleren dat mensen elkaar met Kerst blijven opzoeken. Ook als ze zelf te veel alleen-zijn ervaren. Bedenk dan dat Kerst niet gaat over perfectie in wat je op tafel zet, maar over het samen maken van een plek waar mensen zichzelf kunnen zijn. Daar zit de schoonheid van Kerst in.’

Bestel haar boek ‘De wijsheid achter emotie en gevoel’ op wendyvanmieghem.com/nl/

René de Reuver

Predikant en Scriba van de Protestante Kerk Nederland

‘De essentie van Kerst is: God met ons. Korter kan ik het niet zeggen. God met ons, Immanuel in het Hebreeuws, is iets anders dan ‘‘Wij met God”. Want meestal maken wij mensen plannen en maken daar dan Gods plan van. Dat gebeurde in de tijd van de kruistochten – God wil het! – en nu nog. Hoe vaak wordt God niet geannexeerd voor een gewelddadige zaak?

Maar de Bijbelse verhalen vertellen ons een ander verhaal. Ze vertellen ons dat God begaan is met onze ellende en naar ons uitreikt, ons wil bevrijden. In de lofzang van Maria, die mij heel dierbaar is, zingt de aanstaande moeder van Jezus dat God oog heeft voor kleine mensen en dat Hij de machtigen van hun troon stoot.

Het verhaal van Kerst lijkt romantisch, over de komst van een baby. Maar ten diepste zet het de wereld op z’n kop, juist voor mensen die macht hebben – of die het alleen maar goed hebben, zoals velen van ons. God komt namelijk in de gedaante van een kind van eenvoudige mensen, die nergens een plek hebben. Dat is zo kritisch op hoe wij de dingen meestal regelen.

Zo is Kerst voor mij oefenen om niet heer en meester te willen zijn. Om te luisteren naar hoe ik, hoe wij bevrijdend kunnen leven.’

Esther van Fenema

Psychiater en schrijver

'Ik durf het bijna niet te zeggen, het klinkt zo snel als een cliché. Toch gaat Kerst volgens mij over het durven verbinden met elkaar. Het is een wat platgetreden term, verbinding. Maar aangezien eenzaamheid voor schrikbarend veel mensen een enorme vijand is geworden, moeten we het lef hebben het te noemen.

Er was een tijd dat veel mensen naar de kerk gingen. Ze hoorden dan de boodschap over de komst van Christus, over verlossing of bevrijding uit – denk ik – de eenzaamheid van het mens-zijn.

We zijn vrijer dan toen, maar helaas zijn we als samenleving ook asynchroon geworden: we kunnen zelf bepalen wat we wanneer meemaken, los van anderen. Maar we hebben ook synchroniciteit nodig: dingen die we samen beleven. Dat doorbreekt onze “ikkigheid”, zoals Dirk De Wachter het noemt: de valse gedachte dat ik een succesvolle eenheid moet zijn, waardoor elke ander een concurrent is.

Zelf vier ik Kerst met mensen die me dierbaar zijn, met ons gezin en liefst met bijvoorbeeld een alleenstaande oom of tante erbij. Er is dan natuurlijk niet vanzelf verbinding. Dat kun je helpen ontstaan door bijvoorbeeld echte vragen te stellen aan elkaar: Wat heeft jou de afgelopen tijd geraakt? En wat zegt dat over jou?’

Lees ook Esther van Fenema:

De mentale schijf van vijf

Leden die mee willen praten over de Grote Vraag kunnen dat doen door in te loggen op Trefpunt en te klikken op de knop Doe mee.

Doe mee