Wanneer is een testament nodig en wie erft er dan?

Het erfrecht is in Nederland in een wet vastgelegd. Deze wet regelt naar wie uw erfenis gaat na uw overlijden. Maar er zijn ook situaties denkbaar waar de wet niet in voorziet. Of misschien wilt u uw erfenis wel op een andere manier regelen. Dan is een testament een oplossing.

De wettelijke erfrechtbepalingen kennen alleen gehuwden en geregistreerde partners. Mensen die ongehuwd samenwonen erven dus niet automatisch van elkaar! Zijn er geen kinderen en is er ook geen testament, dan gaat de erfenis naar de wettelijke erfgenamen. Wie dat zijn kunt u lezen bij ‘Wie erft als er geen testament is?’

In een samenlevingscontract kunnen samenwoners wel een aantal zaken regelen maar niet alles. Bijvoorbeeld een afspraak dat de gezamenlijke bezittingen na het overlijden van de ene partner naar de ander gaat. Wil je ook dat de overige (niet-gezamenlijke bezittingen) naar de langstlevende gaat, dan kan dat alleen maar via een testament.

Samenwoners moeten ook oppassen met de vrijstelling en de tarieven bij de erfbelasting. Bij gehuwden en geregistreerde partners heeft de langstlevende recht op een hoge vrijstelling en een laag tarief over de waarde van de erfenis.

Ongehuwd samenwonenden kunnen wel als partner voor de erfbelasting worden beschouwd als zij aan een aantal voorwaarden voldoen. Zij hebben dan recht op dezelfde vrijstelling en tarieven als gehuwden en geregistreerde partners.

Dit zijn de voorwaarden:

• U woonde voorafgaande aan het overlijden tenminste zes maanden samen;
• U hebt een door een notaris opgemaakt samenlevingscontract met een wederzijdse zorgverplichting;
• U bent allebei meerderjarig;
• U staat allebei op hetzelfde adres ingeschreven in de basisadministratie persoonsgegevens van de gemeente;
• U bent geen bloedverwanten in de rechte lijn. Bloedverwanten in de rechte lijn zijn bijvoorbeeld grootouders, ouders, kinderen en kleinkinderen;
• U mag maar met twee personen aan de voorwaarden hierboven voldoen.

Heeft u geen notarieel samenlevingscontract, maar u voldoet wel aan alle andere voorwaarden? Dan bent u toch partner voor de erfbelasting als u allebei minimaal vijf jaar op hetzelfde adres staat ingeschreven.

Andere erfgenamen

Via een testament kunt u ook erfgenamen aanwijzen die niet van u erven op grond van het wettelijk erfrecht. Bijvoorbeeld uw stief- of pleegkinderen, uw kleinkinderen, een goed doel, of een vriend.

Zolang de langstlevende nog in leven is, krijgen de kinderen het erfdeel niet. Zij kunnen bij de wettelijke verdeling echter wel de eigendom opeisen als de langstlevende niet de ouder is van de kinderen, of als de langstlevende opnieuw huwt.

Door middel van uw testament kunt u deze zogenoemde wilsrechten van de kinderen opheffen of beperken. U kunt ook het tegenovergestelde doen en uw partner meer rechten geven, maar uw kinderen minder.

Onterft u uw kind, houdt er dan rekening meer dat uw kind het recht heeft om tot vijf jaar na uw overlijden een beroep doen op de zogenoemde legitieme portie. Dat houdt in dat uw kind de helft van het wettelijke erfdeel krijgt. Dat geldt overigens alleen voor de erfenis in geld, niet voor de goederen uit de nalatenschap.