Plaats van handeling: het speelplaatsje met klimrek op het Museumplein in Amsterdam. De hoofdpersoon: mijn toen 7-jarige kleindochter Nova. De klap: Nova die hangend en slingerend aan een touw zich halverwege een overtocht niet meer kan vasthouden en van anderhalve meter hoogte op de harde grond valt. Auw! Traan. Troost.
Ik begin aan een opmonterend zinnetje, maar ze snoert me geïrriteerd de mond: ‘Ja opa, ik weet het: niet opgeven! Dat zegt mamma ook altijd!’ Ze klimt weer omhoog en hervat verbeten haar Tarzan-tocht. Ik kijk naar haar op met een mengeling van verbazing en trots. Doorzettingsvermogen, discipline. Wat mooi als je dat al bij zo’n jong mens waarneemt! Dat heeft ze ongetwijfeld te danken aan de opvoedkundige kwaliteiten van mijn dochter. Maar er zit ook een scheutje genen doorheen. Welzeker!
Het levensmotto van mijn moeder is niet geheel toevallig: never say die! En je zult mijn moeder ook in geen enkele situatie de handdoek in de ring zien gooien. Vorig jaar brak ze door een val haar heup. Als 93-jarige. Ze werd geopereerd, bleef een week in het ziekenhuis en een week in revalidatie, maar na twee weken was ze weer thuis. Een paar dagen later smeet ze resoluut de rollator aan de kant. ‘Hoe kan ik nou weer sterker worden als ik steeds op zo’n ding leun!’ Doorzettingsvermogen, discipline.
Die eigenschappen zijn oneerlijk verdeeld over de mensheid. Als je ermee gezegend bent, heb je zonder meer een voorsprong. En als het niet in je repertoire voorkomt, valt je dat niet altijd te verwijten, vind ik. Het is bijvoorbeeld veel te makkelijk om zomaar van iemand te verwachten om radicaal zijn leefstijl om te gooien. Om meer te gaan bewegen of de eetgewoonten aan te passen. En om dat vervolgens vol te houden. Gedragsverandering zonder discipline is echt een heel moeilijke opgave.
En toch is discipline als een spier: het is wel degelijk te trainen. Maar hoe dan? In de eerste plaats door klein te beginnen en concrete, haalbare doelen te stellen. En door routines te ontwikkelen, door gewoontes te koppelen aan vaste momenten: na het ontbijt of voor het slapen gaan. Dit vind ik zelf nog een heel goede tip: zoek steun in je omgeving. Deel je plan met iemand. Of nog beter: zoek iemand met een vergelijkbaar doel en doe het samen! Als ik mijn zoon beloofd heb dat we samen naar de sportschool gaan, denk ik wel twee keer na voordat ik afzeg.
Hoe dan ook: wees mild voor jezelf. Mislukt het een keer? Dan gewoon weer doorgaan, zonder schuldgevoel. Maar wees ook weer niet té mild. Zo van: discipline vind ik echt belangrijk, ik begin er morgen mee!
