Heupbreuken bij ouderen: 50% overlijdt binnen een jaar

Het breken van een heup is een levensbedreigende situatie. Van de kwetsbare ouderen overlijdt de helft binnen een jaar, waarvan een derde zelfs binnen een maand. Dat stelt traumachirurg Detlef van der Velde in een uitgave van ANBO-PCOB.

In 2016 zette Van der Velde, traumachirurg in het St. Antonius Ziekenhuis in Utrecht, de afdeling traumageriatrie op. Een afdeling waar traumachirurgen en geriaters nauw met elkaar samenwerken. Om onderzoek te doen naar de zorg voor ouderen met een gebroken heup, houdt hij al twintig jaar data van zijn patiënten bij. De cijfers liegen er niet om. De overlijdenspercentages na een heupbreuk zijn hoog. Datzelfde geldt voor het aantal mensen dat een heup breekt. In Nederland gaat dat ieder jaar om 20.000 mensen. Een snelle rekensom leert dat dat er bijna 55 per dag zijn. Het gaat om bijna allemaal ouderen: de gemiddelde leeftijd van iemand die zijn heup breekt is 84 jaar.

Wel of niet opereren

Onder deze leeftijdsgroep is een gebroken heup de meest voorkomende oorzaak van een ziekenhuisopname. Het gros van de patiënten wordt direct geopereerd. Maar is dat in alle gevallen de beste optie? “Mijn patiënten weten vaak niet wat de gevolgen van wel of niet opereren zijn”, zegt Van der Velde. “Van de meeste ouderen die tijdens een val een heup breken, zijn de botten broos. Zij breken hun heup vaak in een val vanuit het staan. Als je botten jong en gezond zijn, breek je daar als het goed is je heup niet van. Dat dat wel gebeurt, is meestal een uiting van veroudering. Je bent in feite niet sterk genoeg meer om je eigen lichaam te dragen.”

Spieren trainen

Op het gebied van valpreventie valt volgens ANBO’s directeur-bestuurder Anneke Sipkens nog een wereld te winnen. "Het is iets waar wij als ouderenbond al jaren op hameren: voorkom dat je valt. Voorkomen dat je valt klinkt simpel en dat is het soms ook. Zorg dat je blijft bewegen. Vallen komt vaker voor bij mensen die minder fit zijn. Blijf je spieren dus trainen, dan val je minder snel én heb je een betere conditie om terug te komen als je toch valt."

Geschoold worden

Daarnaast moeten we het volgens Van der Velde hebben over de kwaliteit van leven en de kwaliteit van sterven. Zo’n 30 procent van zijn patiënten is door cognitieve achteruitgang niet meer in staat om beslissingen te nemen. Dan moet de familie beslissen wat het beste is voor de patiënt: gaan we opereren of niet? “Samen beslissen, wij noemen dat ‘shared decision making’, is heel lastig als de familie geen idee heeft van wat de patiënt wil. Wat had oma zelf gewild? Professionals moeten daarin geschoold worden, maar het is ook belangrijk dat mensen hier zelf over nadenken. Mijn patiënten wisten gisteren niet dat ze vandaag mijn patiënt zouden zijn.”

Over nadenken

Mensen denken vaak wel na over of ze gereanimeerd willen worden. Wil je nog leven als er een grote kans is dat je niet meer kunt bewegen? Of ze een chemokuur en een heupoperatie willen. Van der Velde: “Daar moet je over nadenken. En als je een mening hebt gevormd, moet je die kenbaar maken. Aan je kinderen, aan je vrienden, aan je familie. Want er kan zomaar een moment komen dat je het zelf niet meer kan zeggen.”