Sinds 10 januari 2022 is Marnix van Rij (CDA) staatssecretaris Fiscaliteit en Belastingen. Hem staat een pittige taak te wachten, want het Nederlandse belastingstelsel is uitgebreid en complex. Van Rij zet zich daarom in voor vereenvoudiging van het stelsel en wetgeving die goed uitwerkt voor gezinnen, het mkb, spaarders en pensioengerechtigden. “Belasting gaat niet alleen over de techniek van bepaalde wetten, het heeft vooral te maken met het type samenleving dat je wilt: rechtvaardig en solidair.”
“Het was een uitzonderlijk jaar. Nog geen vijf weken na het coalitieakkoord brak de oorlog in Oekraïne uit. Dat heeft de wereld echt veranderd. We kregen in eerste plaats te maken met humanitair leed en vluchtelingenstromen, maar ook met een energiecrisis en inflatie, waardoor we al in maart besluiten moesten nemen over de reparatie van de koopkracht. Dat is toch wel een vorm van crisismanagement. In de politiek word je altijd geconfronteerd met onvoorspelbare gebeurtenissen, maar dit is van een uitzonderlijk hoge intensiteit en omvang.”
“We hebben een ambitieuze fiscale agenda met een paar dossiers die gaan over box 3 (sparen en beleggen). Mijn instelling is steeds geweest: zo snel en zo goed mogelijk eerst het verleden oplossen, dan een oplossing vinden voor de tegenwoordige tijd en uiteindelijk toewerken naar een nieuw stelsel dat beter is dan het box 3-stelsel dat we hebben. Ik weet dat we niet iedereen gelukkig kunnen
maken, maar we hebben veel voortgang geboekt, daar kijk ik met dankbaarheid op terug. Het tweede grote dossier is fraudesignalering. Daar heb ik dezelfde instelling wat betreft het verleden, heden en de toekomst. Wat ik niet zo had verwacht is dat je vanuit deze rol veel moet samenwerken en dat je bij veel zaken betrokken bent. Ik ben bijna bij alle vergaderingen van de ministerraad geweest, wat niet gebruikelijk is voor een staatssecretaris. Ik ben een teamplayer en ik zit hier om een bijdrage te leveren, dus dat dat op deze manier kan, vind ik mooi.
“Er zijn altijd twee denkrichtingen. De eerste is groots en meeslepend alles veranderen en een stelselwijziging doorvoeren. Ook al zou ik het willen, dat lukt gewoon niet. Althans, niet deze kabinetsperiode. Goed voorbereide wetgeving kost heel veel tijd en om de ict-systemen bij de Belastingdienst te veranderen heb je ook een paar jaar nodig. De andere school is de vereenvoudiging stap voor stap doorvoeren. Bepalen welke regelingen we in stand willen houden en welke niet. Daarin moeten we veel objectiveren, dus we laten alle fiscale regelingen, aftrekposten en vrijstellingen beoordelen door een externe partij. Alles moet doelmatig en doeltreffend zijn.”
“Het gevaar dat we het nog complexer maken is er absoluut. Complexiteit heeft ook te maken met de samenleving waarin we leven en de verfijning die onze samenleving wil. Het ideale stelsel zou kunnen zijn: één belastingtarief met een hele brede grondslag en veel dingen vanuit een eigen verantwoordelijkheid rooien. Maar zo’n stelsel willen wij in Nederland niet. Ons stelsel is verfijnder en dus ingewikkelder. Om het daadwerkelijk eenvoudiger te maken denken we bij alles wat we aanpakken: kunnen we het eenvoudiger én rechtvaardiger maken?”
“In beginsel lopen die twee belangen gelijk op. De zorgkostenaftrek bijvoorbeeld, dat is een ongelofelijk ingewikkelde regeling. Ingewikkeld voor mensen die er een beroep op doen en voor de Belastingdienst moeilijk om te controleren. Volgens de evaluatie is deze regeling niet doelmatig en niet doeltreffend. Die moet dus afgeschaft worden. Als we dit op een andere manier oplossen – bijvoorbeeld met een subsidie – wordt het voor iedereen eenvoudiger.”
“Een paar onderwerpen zijn voor hen van belang. Dat zijn: inkomensafhankelijke toeslagen en kortingen, pensioen, sparen en eigen woning. Mijn collega Carola Schouten is bezig met een verruimde lijfrenteaftrek voor ondernemers die geen pensioen hebben opgebouwd. Qua sparen werken we aan een wijziging van de box 3-regeling, waardoor mensen straks alleen belasting betalen op basis van het reële rendement. Wat betreft eigen woning, daar verwacht ik deze kabinetsperiode geen hele grote wijzigingen. Maar ik ga wel op een rijtje zetten waar alle knelpunten zitten, want dat is allemaal ongelofelijk ingewikkeld geworden.”
“Na een periode van heel veel tegenslagen en toestanden zit de Belastingdienst al zo’n twee jaar in een transitie. Er is een nieuw beleid en er zijn nieuwe mensen – in de top en in de uitvoering. Ik wil niet alleen met het management praten, maar ook met de mensen die het dagelijkse werk doen. Juist zij zien wat er fout gaat en wat er niet werkt. Er zit heel veel deskundigheid en betrokkenheid. Daarom
praat ik liever niet over ‘de Belastingdienst’, want het zijn zesentwintigduizend individuele medewerkers waar we het over hebben. Van de dingen die fout zijn gegaan moeten we leren, dat moeten we niet meer willen, maar er zijn heel veel dingen die wél goed gaan.”
“Belastingen gaat niet alleen over de techniek van bepaalde wetten, het gaat vooral over de functie van de belastingen. Via politieke besluitvorming bepalen we hoe wordt herverdeeld wat we met zijn allen hebben verdiend. Dat heeft te maken met het type samenleving dat je wilt: rechtvaardig en solidair. Het klinkt allemaal heel algemeen maar het zijn wel de onderliggende waarden. Het heeft ook te
maken met de eenvoud van wetten. Maken we wetten die in de uitvoering wel werken? Ik ben al mijn leven lang met fiscaliteit bezig en daarnaast maatschappelijk politiek betrokken en actief geweest. Dat op mijn leeftijd – ik ben 62 – die twee draden samenkomen en ik in deze rol een bijdrage mag leveren, dat had ik echt nooit kunnen bedenken. Daar ben ik heel dankbaar voor.”
Jarenlang was Marnix van Rij belastingadviseur bij onder andere Ernst & Young en had hij partijpolitieke functies voor de gemeente Wassenaar en het CDA. In 2015 trad Van Rij toe tot de Eerste Kamer en sinds januari 2022 is hij staatssecretaris Fiscaliteit en Belastingen op het ministerie van Financiën.
Direct naar
Lidmaatschap
Ledenservice
Advieslijn
Magazine
