Als u jarenlang lief en leed hebt gedeeld, is het wegvallen van uw partner een groot gemis. Aanraking, intimiteit – bij wie vindt u dat opnieuw? ANBO-PCOB’s Sociaal Netwerker Machteld Blickman (75) helpt ouderen op weg. ‘Elke dag is er één, je bent toch nog niet dood?’
“De mensen die ik bezoek, vragen om verschillende dingen. Een mevrouw wil graag naar buiten, maar haar echtgenoot kan haar rolstoel niet meer duwen. Een ander wil het graf van haar overleden man bezoeken. Soms is het een simpel verzoek: een boodschapje doen of een knoop aannaaien. Ik kan niet altijd alles oplossen, maar ik kan wel meedenken. En luisteren, ik luister graag. Ik vind oude mensen mooi, ze hebben allemaal een verhaal. Alleen nemen niet veel mensen meer de tijd om daarnaar te luisteren. Veel ouderen lopen rond met unfinished business. De oorlog, Jappenkampen, kinderen die zijn overleden: veel pijn en angsten spelen een rol in hun leven. We praten daarover, maar ik let ook op andere dingen. Ik spoor ze aan om zoveel mogelijk te bewegen, al is het maar de gang op en neer lopen. En buitenlucht is belangrijk, vaak kan de rollator of stok gewoon mee. Ik vind: elke dag is er een, je bent toch nog niet dood? Dat geldt ook voor het contact met andere mensen. Een goed voorbeeld is een kennis van mij, een vrouw van 80. Aangespoord door haar kinderen besloot ze om op latere leeftijd haar verloren liefde te gaan zoeken via het tv-programma Memories. Het is een prachtige aflevering geworden waarin ze zich heel kwetsbaar opstelt. Zo mooi om te zien. En nu loopt ze met deze Italiaanse man arm in arm door Amsterdam!”
“Sommigen zijn heel blij met een goede vriend of vriendin op wie ze kunnen bouwen. Maar dan moeten ze die wel hebben. En zelfs als je met z’n tweeën bent, zijn er hindernissen. Ik was een keer bij een echtpaar dat niet schroomde te zeggen dat ze het belangrijk vonden om de slaapkamer te delen en bij elkaar te zijn. Toen een van de twee werd opgenomen in een verzorgingshuis, mocht de partner daar niet blijven slapen. Dat was een enorm gemis. Of je nu twintig, veertig of tachtig bent – als je graag samen wilt zijn, dan moet dat toch kunnen? Als we jong zijn, willen we allemaal graag oud worden. Maar oud zíjn is iets anders. Als je lichamelijk nog in orde bent is het leuk, maar anders is het toch lastiger. Als je dan geen buurtapp hebt of op een andere manier contact hebt met mensen in je omgeving, is er vaak niemand die je buiten je woonkamer brengt. Nieuwe mensen ontmoeten is dan een probleem. En je moet ervoor openstaan, het echt willen. ‘Voor mij hoeft dat niet meer’, hoor ik vaak. Of vrouwen zeggen: ‘Mannen willen allemaal wat, maar dat wil ik niet meer.’ Maar seksualiteit, daar gáát het vaak niet om. Het gaat meer om aanraking. En intimiteit, al is het maar met woorden. Het hebben van een ander die jou spiegelt. Ik kwam een keer bij een mevrouw die vroeger veel had gedanst. Het was voor haar een enorm gemis dat ze geen danspartner meer had, dus heb ik haar naar een dansschool gebracht. Ze straalde weer.”
“Het leven is toch ook één dansend feest? Dat zag ik zelf toen ik met Kees Brusse op pad was voor zijn film Vader is zo stil de laatste tijd, uit 2002. Hierin geeft hij zijn eigen visie op het proces van ouder worden. In een verzorgingshuis in Laren hebben we een dag gefilmd. Schoorvoetend en onzeker kwamen de bewoners het gemeenschappelijke zaaltje binnen. Het nummer Let’s fall in love van Diana Krall werd ingezet en iedereen werd uitgenodigd om met elkaar te dansen. In het begin bleven alle bewoners stokstijf zitten, het was te eng, dat gingen ze niet doen. ‘Wat is dat nou?’, zei Kees. ‘U bent toch niet vergeten hoe dat is om aangeraakt te worden, om liefde te voelen, om lekker samen elkaar vast te houden. Dat is helemaal niet weg. Nee, kom!’ En toen stond de een na de ander op. Die gezichten van die mensen toen ze elkaar weer aanraakten… Sommigen dansten zelfs wang tegen wang. Herinneringen aan vroeger kwamen boven, hun ogen sprankelden weer. Dat heeft niets met seks te maken, maar alles met intimiteit. Jong of oud – uiteindelijk zijn we daar allemaal naar op zoek. We willen gezien worden.”
1. Overwin uw schroom
In wijkcentra en op veel andere ontmoetingsplekken worden regelmatig activiteiten georganiseerd, zoals lezingen of workshops. Blickman: “Maar alleen een kop koffie drinken kan daar ook, hoe onschuldig is dat? Zo raak je vanzelf met elkaar in gesprek.”
2. Maak gebruik van een telefooncirkel
“Dat is een lijst met mensen en elke ochtend bel je de volgende persoon op de lijst. Gewoon voor een praatje, ook als je elkaar niet kent. Zo weet je dat iedereen wakker is en wat de plannen zijn voor die dag. Dat werkt heel leuk.”
3. Ga eens in uw eentje op pad
“Regelmatig ga ik in mijn eentje naar het filmhuis bij mij in de buurt. Als ik in het bijbehorende restaurant aan een tafel zit met een kopje koffie en de krant, komt er altijd wel iemand een praatje maken. Vaak begint het met een vraag over een film, dat is op zo’n plek een makkelijk gespreksonderwerp.”
4. Bedenk dat iedereen in hetzelfde schuitje zit
“Vrouwen beseffen vaak niet dat mannen net zo kwetsbaar zijn als zij. Ze zijn echt niet stoerder en hebben echt niet minder verdriet over het verlies van hun partner. Dat verlies kan trouwens ook een gemene deler zijn: op begraafplaatsen ontstaan vaak weer nieuwe contacten.”
Direct naar
Lidmaatschap
Ledenservice
Advieslijn
Magazine
