De Ouderen Geluksbarometer 2024

Geluk
Ouderengeluksbarometer
Hero background icon

Tekst: Koen Tuerlings, Mans Kuipers | Foto's: Pancake Pictures

60% van de ouderen geeft het leven nu een 8 of hoger

Hoe gelukkig zijn ouderen? En waar worden ze gelukkig van? OuderenWijzer ging op zoek naar het antwoord op deze vragen. Dat levert verrassende conclusies op: zo geeft 60% van de ouderen het leven op dit moment een 8 of hoger. Ouderen zijn gelukkig, ze geven gemiddeld een 7,6 aan hun leven. Deze resultaten en nog heel veel meer komen uit de ‘Ouderen Geluksbarometer’ van ANBO-PCOB. Daarin deelden 5.096 ouderen hun ervaringen

Geluk kent vele vormen en naarmate de jaren vorderen, krijgt het voor ieder van ons een eigen invulling. Voor de één betekent het een netwerk van hechte sociale contacten en dierbaren, voor de ander is het de rust van een vertrouwde omgeving of het plezier van dagelijkse routines. Maar wat maakt ouderen écht gelukkig? Welke factoren spelen een rol in hun beleving van levensgeluk? En hoe komt het dat, ondanks de uitdagingen en gebreken van het ouder worden, veel ouderen hun leven toch als bijzonder gelukkig ervaren?

Het beeld dat naar voren komt, is dat ouderen overwegend tevreden zijn: ze beoordelen hun leven gemiddeld met een 7,6. Dit cijfer is veelzeggend, vooral omdat maar liefst 60% van de ouderen hun leven met een 8 of hoger waardeert. Slechts 6% geeft het leven op dit moment een onvoldoende. Sterker nog: volgens 39% is het leven na hun vijftigste de gelukkigste tijd van hun leven. 18% vindt de tijd van 50 tot 65 de mooiste, 21% is het gelukkigst na het pensioen (65+). Ronald* (87): ‘Alles kan, en niets moet.’ En Tine (69) prijst de mogelijkheid om zelf keuzes te maken over tijdsbesteding.

Emotioneel in topvorm

Een goede mentale gezondheid is zeer belangrijk als het gaat om het waarderen van levensgeluk. Ouderen die zich emotioneel (mentaal) in topvorm voelen, ervaren hun leven als veel gelukkiger (8,7) dan zij die zich zorgelijk of mentaal uitgeput voelen (5,4). Ook het functioneren van het geheugen is een belangrijke geluksfactor: ouderen die een goed geheugen zeggen te hebben, geven een 7,8 aan hun levensgeluk, terwijl mensen met geheugenproblemen hun levensgeluk gemiddeld met een 6,1 beoordelen.

Bewegen maakt blij

Gezondheidsproblemen komen helaas veel voor bij ouderen. Maar liefst 61% van de 65-plussers in Nederland heeft te maken met beperkende gezondheidsproblemen. En hoe ouder we worden, hoe groter de problemen. Het is een open deur, maar ouderen zonder beperkende gezondheidsproblemen zijn gelukkiger (8,1) dan ouderen die door de gezondheid beperkt (7,1) of ernstig beperkt worden (6,0). Lichaamsbeweging heeft een positieve invloed op levensgeluk. Ouderen die regelmatig bewegen en hiervan genieten, zijn gelukkiger (7,8) dan ouderen die meer zouden willen bewegen, maar dit niet (kunnen) doen (6,9). Piet (75): ‘Als het mooi weer is, kan ik heerlijk een dagje fietsen en uit eten gaan. En als het slecht weer is naar een interessant museum en uit eten.’

Opvallend is dat je bewegen wel leuk moet vinden om er gelukkig van te worden. Want ouderen die weinig bewegen, maar dat prima vinden, zijn met een 7,3 gemiddeld bijna even gelukkig als ouderen die dan wel regelmatig bewegen, maar dat niet leuk vinden (7,4). De gelukkigste ouderen zijn niet alleen fysiek actief, maar hebben er ook lol in.

Samen is fijner dan alleen

Ouderen met een partner voelen zich over het algemeen gelukkiger (7,7) dan ouderen zonder partner (7,2). Maar niet iedereen in een relatie ervaart dezelfde mate van geluk, wat aangeeft dat de kwaliteit van de relatie minstens zo belangrijk is als het hebben van een partner. Voor veel ouderen is het delen van liefde en zorg een bron van grote voldoening. Maar toch kan de relatie voor een partner ook emotioneel belastend zijn – zeker bij intensieve mantelzorg. Daarnaast is sociale steun van vrienden en familie van groot belang. Wie veel sociale contacten heeft, is gelukkiger (8,0) dan wie nauwelijks tot geen contacten heeft (6,5). Ook hier geldt dat de kwaliteit van de contacten van groot belang is. 51% van de ouderen heeft minimaal wekelijks een ‘goed’ gesprek, terwijl 22% zelden (en soms nooit) een ‘goed’ gesprek voert. Gebrek aan betekenisvolle gesprekken heeft een negatieve invloed op het geluksgevoel.

Een zinvolle invulling

Voor de geluksbeleving is er – naast mentale en fysieke gezondheid en zinvolle relaties – nog een belangrijke geluksfactor. Dat is de manier waarop vrije tijd wordt ingevuld. Zo heeft Machteld (74) als ideale dagbesteding ‘De hele dag naar een grote brocante markt!’, terwijl Karel (92) er liever op uit trekt: ‘De natuur in, zo mogelijk samen.’ Ineke (80) blijft het liefst binnen: ‘De stilte opzoeken en dan een boek of tijdschrift lezen of puzzelen’, maar Rob (77) gaat graag de stad in: ‘Een museum bezoeken en lunchen op een terrasje.’ Veel ouderen halen voldoening uit activiteiten die hen betrokken houden bij de maatschappij, zoals vrijwilligerswerk. Maar liefst 42% van de 65-plussers is vrijwilliger. Ouderen die vrijwilligerswerk doen zijn over het algemeen gelukkiger (7,8) dan ouderen die dit niet doen (7,4).

Randvoorwaarden voor gelukkig ouder worden

Gelukkig ouder worden lijkt ook af te hangen van bepalende randvoorwaarden. Want zoals Wim Sonneveld ooit zong: ‘Je hoort vaak zeggen dat geluk niet zo te koop is, maar geld doet wonderen en vooral als het een hoop is.’ Financiële zekerheid, zelfzorg en een prettige woonomgeving zijn belangrijk bij het geluksgevoel. Mensen die zich geen zorgen hoeven te maken over hun financiën en in een comfortabele, veilige omgeving wonen, kunnen zich gemakkelijker richten op hun welzijn en sociale contacten.

Wat maakt een mens gelukkig?

10319-Patricia-Rehe

Acht belangrijke factoren bij de waardering van levensgeluk:

Mentaal welzijn – psychische gezondheid, veerkracht bij tegenslagen, besluitvormingsvermogen, zelfbeeld, eigenwaarde en innerlijke rust.

Lichamelijke mogelijkheden – mobiliteit, lichaamsbeweging, zelfstandig de dagelijkse taken kunnen uitvoeren.

Levenspartner – relatie, intimiteit.

Sociale verbondenheid – aantal contacten met anderen, diepgang van gevoerde gesprekken, band met naasten en vrienden, emotionele steun, van betekenis zijn voor anderen.

Vrijetijdsinvulling – tijd voor uitjes en cultuur, vrijwilligerswerk, gemeenschapsactiviteiten, hobby’s en interesses.

Zelfzorg – gewicht, eetgewoonten, voeding.

Woon- en leefomgeving – woning, natuur, veiligheid.

Financiële stabiliteit – zekerheid.

‘Geluk zit in de kleinste dingen’

© Laupman-9725

Frida Ellen Untoro (69) straalt energie uit. Op haar 69ste is ze nog dagelijks actief bezig, of het nu gaat om sporten, vrijwilligerswerk, of haar passie voor taal. Ze begint elke ochtend met een vast ritueel: ‘Mijn Duitse les bij Duolingo geeft me meteen zin om op te staan. Daarna ga ik wandelen met mijn hondje, en volg ik mijn fitnesstraining. Soms kijk ik er echt naar uit om een lachyoga-workshop te geven.’

Frida, terugkijkend op haar leven: ‘Had ik dingen anders aangepakt? Zeker. Ik had niet zo snel een vaste relatie moeten beginnen die uiteindelijk toch strandde. Ik was 15 toen het begon, en op mijn 18de kreeg ik mijn eerste kind. Maar’, voegt ze toe, ‘ik heb van elke gebeurtenis veel geleerd.’

Frida’s dagen zitten vol met betekenisvolle activiteiten. Als vrijwilliger bij De Zonnebloem geniet ze ervan om iets te betekenen voor anderen. ‘Ik ga graag met de gasten wandelen en samen ergens eten.’ Voor haar is het welzijn van anderen een bron van geluk.

Gezondheid is ook een belangrijke pijler in Frida’s leven. Ze kijkt met optimisme naar de toekomst: ‘Ik verheug me erop om over een paar jaar, als ik 71 ben, nog net zo gezond te zijn als nu. Vijf keer per week fitnessen en twee keer boksen, dat wil ik blijven doen!’

Aan jonge mensen die aan het begin van hun volwassen leven staan, heeft Frida een simpel, maar krachtig advies: ‘Volg je hart. Alles wat je in het leven tegenkomt, zijn levenslessen die je nergens anders kunt leren, zelfs niet aan een universiteit. Het zijn gratis kansen om te groeien.’

Frida benadrukt dat geluk niet iets is om naar te streven, maar iets wat je ervaart in het moment. ‘Levensgeluk is niet alleen iets om naar uit te kijken, het is ook het voelen en ervaren van de kleinste dingen in je leven. Een geluksmoment is er maar één keer, en soms komt datzelfde gevoel nooit meer terug. Elk geluksmoment is uniek.’

Dit zouden we nu anders doen

57% van de ouderen zou nu andere keuzes maken als ze de kans hadden om het leven opnieuw te beginnen.

Joke, 65 jaar: ‘Ik zou gewacht hebben met mijn huwelijk. Ik zou veel rebelser in mijn leven hebben willen staan. Mijn vrijheid uitbuiten.’

Evert, 85 jaar: ‘Beroepskeuze. Omstandigheden waren zo, dat mogelijkheden beperkt waren.’

Liesbeth, 75 jaar: ‘Heb op jonge leeftijd kinderen gekregen, had dat achteraf later willen doen, om eerst aan mijn eigen ontwikkeling te kunnen werken.’

Teun, 76 jaar: ‘Geen kinderen, kritischer op partnerkeuze, dichter bij mijzelf blijven. Weg uit Nederland.’

Elly, 69 jaar: ‘Een beroepsopleiding volgen. Me minder laten beïnvloeden door anderen.’

Wim, 81 jaar: ‘De opvoeding van de kinderen zou ik anders doen.’

Maria, 68 jaar: ‘Toen ik trouwde, 49 jaar geleden, ben ik gestopt met werken. Omdat het zo hoorde, dat zou ik nooit meer doen.'

Mijn mooiste cadeau

10352-Patricia-Rehe

Jacq, 77 jaar: ‘Ik kreeg van mijn kleindochter een buisje vol met hele kleine briefjes waarin zij schreef wat ze fijn aan mij vond.’

Margriet, 83 jaar: ‘Dat ik heb geleerd om mij gelukkig te voelen met mijzelf maar ook in mijn sociale contacten en hobby’s.’

Feiko, 66 jaar: ‘Het leven met ups en downs is het cadeau; dat cadeau draag ik elke dag bij mij en de rest is vergankelijk.’

John, 89 jaar: ‘De mededeling van oud-leerlingen over wat ze aan mijn lessen gehad hebben.’

Wim, 72 jaar: ‘De warmte en genegenheid van anderen op onverwachte momenten.’

Hanneke, 89 jaar: ‘Een gesprek met een volmaakt vreemde over mijn overleden man.’

Anna, 75 jaar: ‘Een herkansing van het leven door het ontmoeten van een nieuwe partner.’

Gerelateerde artikelen