Het nieuwe pensioenstel heeft nadelen – en het oude nog meer

Heeft het nieuwe pensioenstelsel ook nadelen? Dat was een prikkelende vraag die we deze week kregen bij ons zesde pensioenwebinar. En die heeft me aan het denken gezet. Want als het hele pensioenstelsel in een dik uur de revue passeert is er weinig tijd om diep op zo’n vraag in te gaan.

Onze gast Karin Bitter, manager pensioenbeleid bij Zorg en Welzijn, noemde in elk geval één aspect: de beloofde uitlegbaarheid is er niet echt gekomen. Ook het nieuwe stelsel zit, in elk geval ‘onder de motorkap’, best lastig in elkaar.

Ik zou daar ook de belofte ‘transparant’ bij kunnen zetten. Want hoe kan iets transparant zijn als je het niet kunt uitleggen? En ik vraag me af of pensioenfondsen bij het invaren gaan uitleggen dat de indexatie-achterstand die op de lat staat geschrapt wordt. Ik zou dat wel zo transparant vinden.

Een fijne: het nieuwe stelsel is persoonlijker. Tja, hebben al veel over geschreven en verteld, maar als je geen keuzes mag maken over risico of groen dan wel grijs beleggen, is er weinig persoonlijks aan.

Uitzicht op een koopkrachtig pensioen

De belofte van ‘uitzicht op een koopkrachtig pensioen’ (pensioenakkoord 2019) is ook al zo’n lastige. Het huidige systeem voorziet in een mogelijke verhoging met de inflatie, ofwel indexatie. Het nieuwe stelsel deelt rendementen uit, die niets met de inflatie te maken hebben. Dat kan over een periode van twintig jaar wellicht goed uitpakken, maar per jaar hebben verhoging en inflatie geen verband. Overigens wordt erop gestudeerd om dat anders, beter te doen, maar zo ver is niet.

Dit allemaal los van de vraag of pensioenfondsen en sociale partners niet te veel de keuze leggen op stabiliteit in plaats van koopkrachtbehoud. En of u bereid bent enig risico te nemen, in het besef dat een vast pensioen elk jaar minder waard wordt.

Nu kan ik al die elementen wel afstrepen tegen het oude stelsel. Toen kregen de meeste deelnemers, werkend of gepensioneerd, vele jaren er geen euro bij. Elk jaar ging de waarde van uw pensioen naar beneden, waarbij de AOW gelukkig wel steeg. Maar toch: bij de metaalfondsen is de achterstand tot 40 procent, bij Zorg en Welzijn 32 procent, bij ABP 22 procent en bij Bouw altijd nog 15 procent. Die pijn wordt in de huidige situatie wel iets verzacht met de invaarbonus, maar er blijft – voor de alleroudsten – behalve bij Bouw toch nog een flinke niet in te halen achterstand over.

En het oude stelsel gaf ook geen garanties, weten de deelnemers van PMT, PME en tientallen andere fondsen. Daar vonden verlagingen van wel meer dan zeven procent plaats. Als het gaat om de onzekerheid van het nieuwe stelsel wil ik die wel tegen elkaar wegstrepen.

De politiek

Maar er is één element dat ik nog niet ben tegengekomen: de politiek. Want volgens de tamelijk absurde eisen van het oude stelsel had er veel vaker moeten worden verlaagd. Ik zal u niet vermoeien met die regels, maar ze zijn uiteindelijk niet toegepast. Zoals een ingewijde mij eens zei: de minister gaat natuurlijk niet de pensioenen van zijn ambtenaren verlagen. En zo is er talloze keren de hand over het hart gestreken – terecht, want ondertussen werden flinke rendementen gemaakt. Zoals Xander den Uyl, toen ABP-bestuurder namens de gepensioneerden, het in ons magazine zei: het fonds wordt steeds rijker en de deelnemers steeds armer.

Het transitiekader, tussen het oude en nieuwe stelsel, heeft juist bij de inflatiegolf enorm geholpen om die piek van 12 procent deels of geheel te dempen. Dat was een politiek besluit. Van mij had dit tijdelijke systeem overigens meteen tot het nieuwe stelsel verheven mogen worden.

De politiek kan bij het nieuwe stelsel niet of nauwelijks ingrijpen. Er is geen noodrem. Daar kun je verschillend naar kijken. Ik zie het als een nadeel.

De vraag was: heeft het nieuwe systeem ook nadelen? Ja dus. Maar ik denk dat oude per saldo slechter was. Nu het nieuwe nog wel een beetje oppoetsen.

Meer informatie?

We kunnen ons goed voorstellen dat u vragen heeft over de nieuwe pensioenregeling bij uw pensioenfonds. Of dat u daarover wat extra uitleg wilt krijgen. Mogelijk bent u niet tevreden over uw nieuwe pensioen en wilt u daarom een klacht indienen, maar hoe werkt dat in het nieuwe stelsel? Bekijk alle veel gestelde vragen en antwoorden. Staat uw vraag er niet bij? Maak dan gebruik van de ANBO-PCOB de PensioenService.