Van voordeel van de twijfel naar nadeel van de twijfel

De laatste week van voor het kerstreces van de Tweede Kamer zat stampvol, met daarbij natuurlijk de dagelijkse avonturenstrip over het bijzondere bestuurlijke fenomeen Marjolein Faber-van de Klashorst.

Maar tussendoor gebeurden er nog wat minder opgemerkte maar toch opmerkelijke zaken. Zo diende de pensioenspecialist van Nieuw Sociaal Contract, Agnes Joseph, drie moties in die zowaar werden aangenomen. Nu was de eerste motie een tamelijk onschuldige: of de minister het invaren van de drie fondsen die op 1 januari 2025 overgaan naar het nieuwe stelsel wil evalueren. Daar kun je je geen bult aan vallen.

Implementatieplan

Dan vroeg zij de minister, haar eigen Eddy van Hijum, of en hoe organisaties van gepensioneerden blijvend betrokken kunnen worden bij het opstellen van de implementatieplannen. Voor uw begrip: sociale partners hebben een invaarplan gemaakt, dat door pensioenfondsen wordt omgezet in een implementatieplan, waarbij de financiële opzet van het fonds feitelijk aangeeft wat er straks met uw pensioen gebeurt. Heel belangrijk derhalve.

ANBO-PCOB is vanzelfsprekend best blij dat deze motie werd aangenomen. Maar ik vraag me wel af wat die motie betekent. Immers, het fondsbestuur is verantwoordelijk, het verantwoordingsorgaan mag er advies over uitbrengen en de Raad van Toezicht moet bekijken of het allemaal netjes gebeurt. Ik ben benieuwd hoe die betrokkenheid wordt vormgegeven. Of het gaat gewoon om kopjes koffie drinken.

Verlichting van de indexatieregels

De derde motie was de interessantste. Daarin verzoekt het NSC-kamerlid de NSC-minister om het NSC-verkiezingsprogramma waar te maken. In dat programma staat een verlichting van de indexatieregels bij pensioenfondsen die niet invaren. Concreet vertaald: je mag al volledig indexeren bij een dekkingsgraad vanaf 105, waar dat nu circa 125 is. Niet dat Joseph deze dekkingsgraden noemde, maar ik ontleen ze maar even aan de huidige overgangsregels (105) en de oude regels (125).

Ik moet de aangenomen motie wel even juist citeren: de Kamer verzoekt de minister ‘nu al te onderzoeken hoe de indexatieregels voor pensioenfondsen die niet invaren kunnen worden versoepeld.’

Buitengewoon intrigerend, deze motie. Want waarom zou je eigenlijk invaren als je in het huidige maar flink versoepelde systeem kunt blijven? Bij alle fondsen is in invaarplannen het nieuwe pensioencontract vergeleken met het vorige, ongekend strenge systeem. En rara, de deelnemers gaan er op vooruit! Maar een eerlijke vergelijking tussen een soepel financieel kader en het nieuwe systeem zal grote twijfel zaaien over invaren.

Gezonde argwaan

Ik denk dat sociale partners en pensioenfondsen hier helemaal niet blij mee zijn. Die hebben het nieuwe stelsel heilig verklaard. Die zien zelfs opbouwende kritiek als een vorm van blasfemie. Ik vraag me daarom af op welke manier en in welk tempo dit onderzoek zal worden uitgevoerd. Ik mag niet aan complot denken doen, maar een gezonde argwaan is mij niet vreemd. Ik denk dat er nu al hard aan wordt gewerkt om deze bom onder het nieuwe stelsel te ontmantelen. Niet zeuren, de nieuwe wet is in 2023 aangenomen en verder geen gezeik. Maar wellicht dat er ook nog bestuurders en politici zijn die geïnteresseerd zijn in de belangen en meningen van de deelnemers.

De wet is in 2023 aangenomen in de Eerste Kamer, maar in december 2022 in de Tweede Kamer. In de finale plenaire behandeling lag er een hoofdrol voor Senna Maatoug van GroenLinks die tevens het woord voerde namens de PvdA. Na lang wikken en wegen en met veel aarzeling gaf Maatoug uiteindelijk deze historische kwalificatie aan de pensioenwet: ‘Het voordeel van de twijfel’. Senna Maatoug nam afgelopen dinsdag afscheid van de Tweede Kamer, precies in de vergadering waarin Agnes Joseph haar motiebommetje onder de wet legde. Van voordeel naar nadeel van de twijfel….